و ما لهم به من علم ان یتبعون إلا الظن و إن الظن لا یغنی من الحق شیئا
آنها بدون علم چنین چیزهایی میگویند و تنها از گمان پیروی میکنند و"گمان"هرگز انسانها را در شناخت حقیقت یاری نمیدهند. سوره مبارکه نجم-آیه 28
درباره واژه «خرافه»جایی خواندم: یکی از صحابه پیامبر اسمش (خرافه) بود. او یک روز به تنهایی به مسافرت رفت و در سفر جنزده شد. از آن موقع به بعد، به حرفهایی که او میزد میگفتند خرافه. بنابراین واژه (خرافه) که امروز به عقاید و حرفهای ناصواب گفته میشود در واقع اسم یک فرد بوده است.
همه ما در زندگى روزانه خود با افکار یا گفتار و رفتارهایى مواجه مى شویم که شاید نتوانیم توجیهى منطقى برایشان بیابیم، اما از انجام دادن آنها نیز خوددارى نمى کنیم.
صبر کردن پس از عطسه، نحس دانستن عدد سیزده،اب ریختن پشت مسافر، زدن به چوب هنگام تعریف از فرد ، خواب نما شدن، بریدن پارچه در روزهای خاصی از هفته، فال گرفتن با حافظ و قهوه و خیلى چیزهاى دیگر، نمونه هائى از این رفتارها و باورها هستند که گاه از آنها نام خرافه نیز یاد شده است.
منشاء خرافه دو عامل اساسی است. اولین عامل جهل و نادانی است که منشاء همه خرافات است. در جوامعی که رشد علمی زیادی ندارند، خرافه به زودی گسترش مییابد. اما جهل و نادانی هم به تنهایی علت به وجود آمدن خرافه نیست ،بلکه نیازهایی که انسان دارد به کمک این جهل و نادانی میآید و خرافه را شکل میدهند.
بعضی مسایل مثل علوم ریاضیات یا مسایل دینی ،عقلی هستند اما یک سری مسایل هستند که مافوق عقل هستند که دارای رمز و رازند.نباید مسایل مافوق عقل را با مسایل ضدعقلی قاطی کرد. مسایل ضد عقل خرافه است.
عامل دیگر تقلید از اجداد و فرهنگهای گذشته است. گاهی بعضی از رفتارهای سنتی و قدیمی پشتوانه دینی و عقلی ندارند اما در جامعهای جا افتادهاند.بنابراین گرامی داشت برخی آیین زیبای باستانی را نباید به حساب تایید همه آیین و عقاید گذشتگا نها .د
خرافه البته پدیده اى منحصر به یک جامعه انسانى خاص نیست و کره خاکى ما در بین ملل و اقوام مختلف از دیرباز،حضورى آشکار و پنهان داشته است.
خرافات در روسیه
اعتقادات بی پایه و عقاید خرافی امروزه و بعد از سالها حکومت کمونیست ها که همه چیز را به اصطلاح با ترازوی علم می سنجیدند،همچنان در مردم روسیه وجود دارد.بطور مثال آنها معتقدند:
در قسمتی از میدان سرخ روی سنگفرش صفحه فلزی قرار دارد که نامش ((کیلومتر صفر))است.نقطه ای که فاصله شهرهای اطراف مسکو نسبت به آن حساب می شد.اگر کسی روی این صفحه بایستد و سکه ای به پشت سرش پرت کند آرزویش براورده خواهد شد.
اگر کسی بطور تصادفی پای کسی را لگد کرد طرف مقابل هم باید پایش را لگد کند وگرنه دعوا خواهد شد.
اگر کسی به دوستی تلفن کند و او صدایش را نشناسد یا اگر کسی در خیابان به دوستی برسد و آن دوست فوراً او را نشناسد پولدار خواهد شد!
اگر از کسی تعریف میکنید یا کسی از شما تعریف کرد، به طور تمثیلی سه بار روی شانه چپتان تف کنید و یا سه بار به چوب بزنید.
اگر در روسیه چیزی را جا گذاشتید، معنی این است که به روسیه برخواهید گشت!
اگر کسی سکسکه کند یعنی کسی به یادش است!
اگر در موقع غذا خوردن کارد یا چنگال به زمین بیفتد مهمانی خواهد آمد. اگر کارد بیفتد مهمان مرد و اگر چنگال باشد مهمان زن خواهد بود!
اگر جمع سه شماره اول و سه شماره دوم بلیط اتوبوس یا تراموا برابر باشد بلیط مبارکی است و باید آنرا بلعید و آرزو کرد!
اگر در خانه عنکبوت دیده شود دلیل گرفتن هدیه یا آمدن نامه است .کشتن عنکبوت شگون ندارد!
اگر می خواهید به کسی گربه ای هدیه دهید باید بطور سمبلیک آنرا بفروشید. هدیه گربه شگون نداردو گرنه گربه وحشی خواهد شد!
اگر می خواهید گل هدیه بدهید حتماً باید تعدادش فرد باشد. تعداد زوج برای عزاداری استفاده می شود!
اگر جوانی در گوشه میز بنشیند 7 سال بختش بسته خواهد شد!
سوت نزنید. اگر کسی سوت بزند ثروتش را از دست خواهدداد!
چپه شدن ظرف نمک در سفره باعث بدبختی می شود مگر این که سه بار، کمی نمک روی شانه چپ خودتان بریزید!
در سنت پترزبورگ ساختمانی دیدم که میگفتند اگر عروس و دامادی شصت پای مجسمه هایی که در نمای ساختمان وجود دارند را بگیرند باعث خوشبختیشان میشود.
با این همه، آنچه به موضوعى مانند خرافات اهمیت مى بخشد، نه صرف حضور آن و باور برخى از مردمان به آن، بلکه میزان نفوذ و تأثیر این امور بر ساز و کارهاى اجتماعى و حیات جامعه است.
اساتید می گویند: خرافهزدایی مصداق بازری از نهی از منکر است. همانطور که نهی از منکر وظیفه فرد یا نهاد خاصی نیست، خرافه زدایی نیز فقط بر عهده فرد یا نهاد خاصی نیست و وظیفه هر دانایی است.